Omhoog met het veen
Door het lage grondwaterpeil zakt de bodem in onze veengebieden soms meer dan een centimeter per jaar. Dit vormt een bedreiging voor kwetsbare planten en dieren en leidt tot een hogere CO2-uitstoot. Daarom start het Zuid-Hollands Landschap met het project ‘Omhoog met het veen’.
De collega’s van Landschap Noord-Holland lieten eerder onderstaande video maken, waarin een vergelijkbaar project helder wordt uitgelegd. Het bekijken waard!
De grond veert in de Veerstalblokboezem. Zoals veenbodems dat van nature doen. Maarten Breedveld, regiohoofd Veenweiden van het Zuid-Hollands Landschap, gaat er maar wat graag voor door de knieën. “Dan zie je pas goed hoe fotogeniek de kleine plantjes zijn die hier groeien: verschillende soorten veenmos, vleesetende ronde zonnedauw, kleine veenbes: je vindt het hier nog allemaal.” Het veenmosrietland van de Veerstalblokboezem vormt een uniek stukje in de Krimpenerwaard. De meeste veengebieden zijn namelijk polder voor polder – of zoals ze dat in de Krimpenerwaard zeggen: blok voor blok – ontgonnen, zodat erop geboerd kon worden. Daarvoor moest, en moet nog steeds, veel water worden afgevoerd, want veengebieden zijn van zichzelf drassig.
Maarten plukt in de Veerstalblokboezem veenmos uit de natte bodem: van boven groen, van onder geelbruin. Zoals dat hoort met veenmos. “Het groeit steeds verder op de eigen plantenresten. Die verteren onder water niet. Zo vormen ze een steeds dikkere laag. Maar als je veen ontwatert, komen de plantenresten in contact met zuurstof en gaan ze verteren. Daardoor daalt de bodem. Op die manier is de bodem in de Krimpenerwaard in een paar eeuwen tijd al een paar meter gedaald.”
Kamsalamander
Bodemdaling is met de stijgende zeespiegel een steeds groter probleem. Maar het ontwateren van de veengebieden heeft nog meer consequenties. Verdroogd veen stoot namelijk veel broeikasgassen uit, waaronder CO2. In Nederland jaarlijks net zoveel als twee miljoen auto’s. “Bovendien is verdroogd veen brokkerig en hard. Kijk naar die weilanden hier voor ons: daar groeit nu alleen gras. Terwijl in een vochtig veengebiedje als de Veerstalblokboezem honderden planten en mossen groeien en je dieren tegenkomt als kamsalamander en watersnip. Er is veel meer biodiversiteit. ”
Vandaar dat het Zuid-Hollands Landschap in september begint met het project ‘Omhoog met het veen!’ “Op een halve hectare in de Berkenwoudse Driehoek verwijderen we de voedselrijke toplaag en onderzoeken we welke omstandigheden optimaal zijn voor het goed laten groeien van veenmossen in de Krimpenerwaard.”
Wonderplantje
“Veenmos kan heel hard groeien en veel koolstof en water vasthouden. We kunnen de plantjes hier in de Veerstalblokboezem maaien en de oogst over het perceeltje in de Berkenwoudse Driehoek uitstrooien. Daar kunnen dan nieuwe veenmossen uit groeien. Mits de omstandigheden precies goed zijn: niet te nat, niet te droog én het water mag niet te hard zijn. Een hele puzzel.”
Hij trekt een klein berkenboompje tussen het veenmos vandaan. “En in de tussentijd blijven we hier in de Veerstalblokboezem de bomen tussen het veenmos weghalen. Op die manier blijft de ‘voorraadschuur’ van veenmosplantjes op orde en kunnen we in 2023 en 2024 ook in andere gebieden, zoals in Polder Berkenwoude en Polder Oudeland, nieuw veen laten groeien.”
In het Ilperveld bij Amsterdam zorgde een vergelijkbaar project inderdaad voor de terugkeer van veenmos en niet alleen dat: de almaar doorgroeiende veenmosplantjes zorgden er in vier jaar tijd voor dat de bodem zo’n 7 centimeter hoger kwam te liggen. Waar het veenmos aansloeg, kwamen er bovendien nauwelijks broeikasgassen vrij.
Bron: nieuwsbrief van het Zuid-Hollands Landschap van 20 augustus 2022
