Bij de start van het broedseizoen zijn de zorgen over vogelgriep groot. Vorig jaar zorgde de ziekte voor een massale sterfte onder grote sterns; de eerste maanden van dit jaar vallen er al veel slachtoffers onder kokmeeuwen. Nu andere vogelsoorten naar hun broedgebieden terugkeren is de grote vraag hoeveel soorten het slachtoffer gaan worden van de vogelgriep.

De vogelgriep is nog steeds volop aanwezig. Dit jaar valt vooral de sterfte onder de kokmeeuwen op, in veel delen van ons land. Ook andere landen (Duitsland, Frankrijk, België en Italië) melden een grote sterfte onder zeevogels en dan met name de kokmeeuwen. Kokmeeuwen komen tijdens het broedseizoen in gemengde kolonies in contact met andere soorten en zitten dan vaak dicht op elkaar. De H5N1-variant van de vogelgriep die de afgelopen jaren rondwaart lijkt gemakkelijk op nieuwe soorten over te gaan. De vraag is dan ook of en zo ja op welke soort de vogelgriep nu overspringt.

Hoeveel grote sterns zijn er nog?

Vorig jaar hield de vogelgriep vooral huis onder grote sterns. Omdat grote sterns broeden in een beperkt aantal kolonies in ons land, kon de vogelgriep makkelijk toeslaan. Complete kolonies werden weggevaagd, duizenden grote sterns stierven. Tim van Oijen van Vogelbescherming: “De komende weken gaan we zien hoeveel grote sterns er dit jaar terugkeren naar hun broedkolonies. De grote stern staat op de Rode Lijst, wat inhoudt dat de soort kwetsbaar is. Omdat grote sterns gemiddeld maar één keer in de twee jaar een jong grootbrengen, duurt het jaren voordat de populatie zich kan herstellen. Dat maakt het extra zorgelijk.”

Lichtpuntjes

Kleine lichtpuntjes zijn er ook. Nadat vogelgriep was vastgesteld in het Landje van Geijssel, waar enorme aantallen trekvogels bijeenkomen op weg naar hun broedgebieden, bleef een gevreesde uitbraak onder grutto’s vooralsnog gelukkig uit. Het goed monitoren en direct ruimen van de kadavers hebben hier mogelijk geholpen de schade te beperken. Ook is er afgelopen herfst en winter gelukkig geen uitbraak vastgesteld onder steltlopers in de Waddenzee, en de ziekte lijkt onder diverse andere soorten die eerder slachtoffer waren, zoals smient, uitgeraasd te zijn.

Plan van aanpak

Vogelbescherming roept de overheid op om de situatie goed te monitoren. Met een landelijk early warning systeem gevolgd door een expert-analyse van de situatie, kan er doeltreffend worden ingegrepen bij een uitbraak. Daarnaast levert goede monitoring, met zorgvuldige registratie van slachtoffers, inzicht in welke mate welke vogels getroffen worden door het virus. Ook vindt Vogelbescherming dat er een plan van aanpak moet komen om de getroffen populaties te helpen herstellen en dat er meer gedaan moet worden aan publiekscommunicatie. De eerste stappen daarin zijn gezet. Woensdag 29 maart zijn er in de Tweede Kamer moties aangenomen die er voor zorgen dat er structureel geld wordt vrijgemaakt om vrijwilligers te beschermen tegen vogelgriep en te zorgen voor voorlichting over vogelgriep richting burgers.

Wereldwijd

Desondanks blijven de zorgen over vogelgriep groot. Er is sprake van een wereldwijde uitbraak onder wilde vogels die ook zoogdieren treft. Ook in Zuid-Amerika, dat tot een half jaar geleden nog vrij was van het H5N1-virus. In dat continent stierven de afgelopen maanden tienduizenden zeevogels en duizenden zeeleeuwen. Het virus kan ook mensen infecteren. Eind maart werd H5N1 vastgesteld bij een man in Chili. Vanuit Zuid-Amerika kan het virus worden overgebracht naar Antarctica, waar veel zeevogels leven. Voorlopig is het einde niet in zicht. Vogelbescherming werkt daarom met koepelorganisatie BirdLife aan wereldwijde aandacht voor de impact van vogelgriep op wilde vogels.

Meer lezen

8 vragen en antwoorden over vogelgriep.

Bron: Vogelbescherming Nederland

Foto header: Max Ossevoort

Op woensdag 26 maart jl vond de algemene ledenvergadering plaats. De Zwaan in Berkenwoude  was goed gevuld met circa 40 leden. André Bloot was aanwezig om tweedehands boeken te verkopen en er stonden tientallen nestkastjes klaar voor de leden.

Jaap Graveland, de voorzitter, opende de ledenvergadering. Hij benadrukte het belang van samenwerking tussen alle belanghebbenden in de Krimpenerwaard. De NVWK werkt samen met diverse beherende instanties, met overkoepelende organisaties zoals Sovon en niet in de laatste plaats met de boeren! Zonder boeren geen veenweidegebied, laten we daar duidelijk over zijn.

De NVWK heeft nu meer dan 900 leden. Jaap stelde als doel om in 2025 het duizendste lid te verwelkomen. Daarbij willen we een voorbeeld nemen aan André Bloot van de JNW en vooral de jeugd opzoeken om warm te maken voor de natuur.

De jaarverslagen van secretaris en penningmeester werden goedgekeurd alsmede de begroting voor 2023.

We namen afscheid van de penningmeester, Marco Steenwinkel. Hij legt zijn bestuursfunctie neer, omdat hij naar het oosten van het land vertrekt. Zijn partner vogelcoördinator Vincent van Dijk, gaat met hem mee. De functie vogelcoördinator is daarom bij deze vacant gekomen. Michiel Fokkema neemt het penningmeesterschap over.

Joke Colijn stopt met haar bestuursfunctie PR en communicatie. Joke blijft wel actief bij verschillende projecten en het samenstellen van de Waardvogel. We zijn nog op zoek voor vervanging van de bestuursfunctie PR.

Niet alleen van bestuursleden werd afscheid genomen. Ook van Huug Luigies namen we afscheid als verkenner voor eigen huisvesting van de NVWK.

Nadat de vergadering gesloten werd, was er na de pauze een interessante presentatie van de oprichter van de Stichting Otterstation Nederland, Addy de Jongh over de herintroductie van de otter. 

Foto header: Vlnr Marije Willems, Frans van der Storm, Benjamin Hallie, Jaap Graveland, Joke Colijn en Marco Steenwinkel

Het gaat niet goed met de Nederlandse natuur. Dat blijkt uit het nieuwste ‘Living Planet Report Nederland 2023 – Kiezen voor natuurherstel‘. Maar dit rapport heeft ook meteen een hoopvolle boodschap: natuurherstel werkt en kan ons helpen bij het oplossen van de diverse crises waar we nu mee worstelen: klimaat, stikstof en biodiversiteit. Het gaat slecht omdat de druk op de natuur te groot is. Door stikstof, door verdroging, versnippering en waterkwaliteit. Dieren zoals de zomertortel, patrijs, veldleeuwerik, kwabaal, adder, het donkere pimpernelblauwtje en de rugstreeppad zijn voorbeelden van soorten waar het slecht mee gaat. Maar zelfs soorten als de egel en het konijn die je vroeger veelvuldig zag, zijn in aantallen flink afgenomen. 

Enkele conclusies uit het rapport

Met name in duinen, heide en het agrarisch gebied blijft de natuur achteruitgaan. Talrijke soorten zijn in aantal afgenomen. En belangrijke leefgebieden van dieren en planten dreigen te verdwijnen als we nu niet ingrijpen. Gelukkig laat het rapport ook lichtpuntjes zien. Op sommige plekken werpt herstel van waternatuur vruchten af, denk aan rivieren en laagveenmoerassen. Maar op het land lukt dat niet of nauwelijks. Grootste oorzaken van natuurverlies zijn stikstof, verdroging en versnipperde leefgebieden. Bescherming alleen is niet meer voldoende, grootschalig natuurherstel is nu cruciaal om verder biodiversiteitsverlies te kunnen stoppen.

De natuur is onze belangrijkste bondgenoot

“We zullen volop moeten inzetten op grootschalig natuurherstel. Het mooie is dat meer ruimte voor natuur ook helpt bij de aanpak van grote maatschappelijke uitdagingen waar Nederland voor staat. Natuur is onze belangrijkste en trouwste bondgenoot. Dit is hét moment om aan de slag te gaan, want onze natuur kan niet langer wachten,” zegt Kirsten Haanraads, hoofd van het Nederland-programma van het Wereld Natuur Fonds (WWF-NL) bij de lancering.

Een andere inrichting van ons land is nodig

“Sommige belangrijke leefgebieden van dieren en planten verdwijnen als we nu niet ingrijpen,” licht strategisch adviseur Sander Turnhout van SoortenNL toe. “Op sommige plekken zien we dat herstel van waternatuur goed werkt, denk aan rivieren en laagveenmoerassen, maar op het land is dat moeilijker. Daar is een hele andere inrichting van Nederland voor nodig.” 

Stikstof, verdroging en versnippering

De belangrijkste oorzaken van de achteruitgang van onze natuur zijn te veel aan stikstof, verdroging en versnippering van natuurgebieden. De natuur is veerkrachtig en kan herstellen, maar dat kan alleen als we de bedreigingen wegnemen en de natuur een handje helpen.

Natuurherstel werkt!

Met soorten als de otter en de bever, maar ook de slechtvalk en de franjestaart gaat het dankzij natuurherstel weer wat beter. Net als bijvoorbeeld de spechten in onze bossen.  De otter is een (internationaal) voorbeeld dat het mogelijk is een toppredator terug te krijgen wanneer natuur wordt hersteld. Bijvoorbeeld doordat de natuurgebieden beter zijn verbonden via natuurvriendelijke oevers en faunapassages bij wegen. Het maaibeheer is aangepast, zodat er jaarrond riet ergens op de oever staat. Ook de waterkwaliteit is verbeterd. Al deze herstelmaatregelen hebben geholpen om de otter weer terug te krijgen. Zo ook de slechtvalk, het snelste dier op aarde, doet het weer beter in ons land. Dankzij het verbod op ‘DDT’s’ en het aanbieden van nestkasten in bebouwd gebied en op industrieterreinen, zien we het dier weer vaker vliegen.

Europese natuurherstelwet

De Europese Natuurherstelwet, waarover deze zomer in Brussel wordt gestemd, is een belangrijke kans om natuur terug te brengen in Europa. WWF steunt dit wetsvoorstel. Nederland ligt helaas dwars en werkt de wet tegen. Er is daarom meer publieke druk nodig op de Nederlandse regering om de wet te steunen. Conclusies uit dit Living Planet Report Nederland laten duidelijk zien dat natuurherstel noodzakelijk is. We hebben de natuur nodig om ons land leefbaar te houden. De natuur kan ons helpen om de zich opstapelende problemen, van klimaatverandering tot de woning- en stikstofcrisis, het hoofd te bieden. Een sterke Europese natuurherstelwet, waar de Europese Unie nu over onderhandelt, creëert ruimte voor natuur én een natuurpositieve economie. Vul die wet ruimhartig en royaal in, is de oproep van het rapport.

Download hier het rapport ‘Living Planet Report Nederland – Kiezen voor Natuurherstel’

Het Living Planet Report

Het Living Planet Report beschrijft hoe de staat van natuur in Nederland zich sinds 1990 ontwikkelt. Deze vierde editie staat in het teken van natuurherstel.  

Het rapport is gepubliceerd door het Wereld Natuur Fonds, Naturalis Biodiversity Center, Stichting ANEMOON, EIS Kenniscentrum Insecten, FLORON, Nederlandse Mycologische Vereniging, RAVON, Sovon Vogelonderzoek Nederland, De Vlinderstichting en Zoogdiervereniging. Voor de publicatie wordt gebruik gemaakt van trendgegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).   

Kaasmaker de Fryske en Vogelbescherming Nederland hebben hetzelfde doel: een einde maken aan de stille lente op het boerenland. Dat kan alleen als melkveehouders meer ruimte aan de natuur gaan geven, waardoor weidevogels kunnen terugkeren. Zulke boeren zijn er wel, maar nog veel te weinig: minder dan vijf procent van alle zuivel in de supermarkt is ‘vogelvriendelijk’, dus op een manier geproduceerd die rekening houdt met het de vogels op het boerenland. Dat percentage moet omhoog!

De enige manier om dat voor elkaar te krijgen, is als alle partijen in de zuivelsector samenwerken. Vogelbescherming en de Fryske willen er samen voor zorgen dat meer zuivelproducenten vogelvriendelijk aanbod ontwikkelen en dat retailers daar flink meer ruimte voor maken. Want alleen dan kan de consument een natuurvriendelijke keuze maken in de supermarkt.

Verder lezen: https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=30526

Tekst: Nataure today, foto: Dirk-Jan Saaltink

In de Krimpenerwaard zijn er initiatieven in deze richting. Het is mooi om te zien dat dit een succes kan zijn!

Hans van Dam woont en werkte in Boskoop. Hij is actief voor IVN Boskoop en Natuurtuin De Veenmol. Zijn roots liggen in de Krimpenerwaard. Het HPJ is de onafhankelijke nieuwsbrief van Vrienden van het Heempad (VvhH) Boskoop en vele onderwerpen die Hans aandraagt, raken ook onze harten.

In deze nieuwsbrief o.a over onderden sneeuwklokjes en krokussen, volop merels in het Zwanenwaterpark, Nationale Tuinvogeltelling, de winter wordt samengeperst tussen herfst en lente, struikroven is de nieuwe plantenjacht, in de bres voor Metasequoia glyptostroboïde, Markiezeneik van Amelisweerd is boom van het jaar en WATER en herinneringen aan watersnood 1953.

Tekst: Hans van Dam, foto: Maria Kuijf

Verder lezen