De verwonderaars

Verwonderaars zijn al die mensen die oog hebben voor de natuur vlakbij. De mensen die tellen, die turven, die staven. Die vragen, die lezen, gaan lopen, vertragen… weer kijken, weer turven, weer staven, en alsmaar blijven vragen. Ze beheren, beschermen, planten en zaaien en zo oogsten ze alsmaar meer ontzag voor de kracht en pracht van de natuur.

De kennis van de Nederlandse soortenrijkdom stoelt al sinds jaar en dag op deze mensen, zowel binnen de wetenschappelijke wereld als daarbuiten. Deze achtdelige serie én docu is een ode aan de verwonderaar. We zien niet alleen wat hen beweegt, maar zij lenen ook hun verrekijker en vergrootglas uit om de rijkdom waar te nemen van de natuur die ons omringt.

Abonneer je op het YouTube kanaal en #deeldeverwondering. 

Hans Zantinge 23 mei 1955 – 19 april 2023

Op 21 april kregen we het verdrietige bericht dat Hans plotseling is overleden. Hij is 67 jaar geworden. Hans was sinds de jaren tachtig kooiker bij het Zuid-Hollands Landschap. Het herstellen van de eendenkooi Bakkerswaal tot een prachtig en waardevol natuurgebied was zijn levenswerk. Wij hebben Hans leren kennen als een begenadigd liefhebber van zijn natuur, in zijn dagelijks werk en in zijn gastvrijheid rond het bezoekersgebouw bij de eendenkooi. Als wij kwamen was de kachel altijd goed opgestookt.
We zijn Hans en Carla dankbaar voor de vele jaren waarin ze ons gastvrij ontvingen, met koek en koffie in het gezellige bezoekersgebouw bij de eendenkooi. We hielden daar onder andere de jaarlijkse  bijeenkomst van de uilenwerkgroep en de ‘coördinatorenavond’ waarin bestuur en werkgroepcoördinatoren de plannen doorspraken voor het komende jaar. Maar Hans was veel meer: kunstenaar, preparateur, natuurkenner, vakman, verhalenverteller.

Een mooi mens is heengegaan. We wensen Carla, familie en vrienden veel sterkte met dragen van dit grote verlies.

Het bestuur van de Natuur- en Vogelwerkgroep.

Je kunt afscheid van Hans nemen in het bezoekersgebouw op maandag 24 april van 13.00 tot 17.00 en op dinsdag 25 april van 16.00 tot 20.00 uur. Je kunt je auto parkeren bij Theetuin Onder de Pannen, Schuwacht 236.

Correspondentieadres: Carla Bunnik, Eendenkooi Bakkerswaal, Schuwacht 232, 2941 EK Lekkerkerk. De afscheidsbijeenkomst vindt in kleine kring plaats.

Eendenkooi Bakkerswaal door Hans Zantinge

Nationale Bloem Verkiezing

Welke vijf bloemen nomineer jij?

Bijna elk Europees land heeft een nationale bloem, Oostenrijk koos voor edelweiss, de klaproos hoort bij België en de Finnen hebben het lelietje-van-de-dalen. Sterker nog, niet alleen Europese landen maar vrijwel elk land heeft een officieel bloem-embleem. Behalve Nederland! Maar wij hebben de tulp, toch!? Nou, nee! Ook al komen in het voorjaar massa’s toeristen speciaal naar Nederland om de tulpen- en bollenvelden te zien, de tulp is niet onze nationale bloem.Wel die van Turkije en Hongarije. Kortom, hoogste tijd om een eigen nationale bloem te kiezen, vindt radioprogramma Vroege Vogels. Tot vrijdag 12 mei kan er gestemd worden op de Nationale Bloem Verkiezing. Niet eentje die wij kweken in de bollenvelden, maar een bloem die geheel op eigen houtje in het wild groeit in Nederland.

Om de keuze overzichtelijk te maken, is er gestart met een longlist van 40 bloemen. Tot vrijdag 12 mei kun je je stem uitbrengen, in de uitzending van zondag 14 mei maakt Vroeg Vogels de shortlist bekend en mag je opnieuw je stemmen. In de uitzending van 4 juni maken ze de nationale bloem feestelijk bekend! Wil je meer weten over de bloemen die op de longlist staan? Download hier dan de pdf met meer uitleg! Mis je een bepaalde bloem? Dan kan je deze tijdens het stemmen alsnog toevoegen!

Selecteer de bloemen door er op te klikken (label met sterretje). Klik daarna op de button ’Stemmen’ onderaan de pagina. Lees meer over de geselecteerde bloemen. Mis je een bloem? Die kan je hierna nog toevoegen.

Klik hier om te stemmen.

Foto header: pinksterbloem door Anton van Jaarsveld

Kuikens in het land, poes in de mand

Het is je vast niet ontgaan: weidevogels zijn volop bezig om hun broedseizoen tot een succes te maken. De eerste kievitskuikens zijn her en der al waargenomen! Voor de vogels een periode waarin zij vele gevaren moeten trotseren. Een van die gevaren komt van onze eigen huisdieren, met name de kat. Dus: ‘Kuikens in het land, poes in de mand’!

Weidevogels staan sterk onder druk. Een steeds verder veranderende leefomgeving zorgt ervoor dat er te weinig geschikt leefgebied overblijft. Het ontbreekt aan voldoende vochtige weilanden met voldoende insecten (het voedsel voor de kuikens) en met genoeg plekken om te schuilen voor vijanden zoals bijvoorbeeld de vos en bruine kiekendief.

Rondzwervende huiskatten en wilde katten zorgen ook voor verstoring van (broedende) vogels. De aanwezigheid van een kat kan mogelijk leiden tot toekomstige gedragsveranderingen, zoals het mijden van bepaalde broedgebieden of verminderde broedzorg. Uit onderzoek van onder andere de Rijksuniversiteit Groningen blijkt verder dat poezen ’s nachts hele afstanden afleggen. Ze gaan wel 1,5 tot 3 kilometer van huis.

In het huidige landschap is predatie steeds meer een bedreiging geworden voor grond-broedende vogels, waaronder weidevogels. Om mensen hiervan bewust te maken startte de Bond van Friese Vogelwachten samen met partners waaronder Provinsje Fryslân, Vogelbescherming, Fryske Gea en verschillende agrarische gebiedscoöperaties in 2020 de positieve bewustwordingscampagne ‘Kuikens in het land, poes in de mand’. De campagne roept katteneigenaren, op een vriendelijke en humoristische manier, op om hun huisdier of boerderijkat van half april tot en met juni ’s nachts binnen te houden.

Nieuwe campagne

De campagne ‘Kuikens in het land, poes in de mand’ krijgt in 2023 weer een vervolg! Sinds de start in 2020 kreeg de campagne enorm veel aandacht van zowel de provinciale als landelijke media en werden veel mensen bereikt via social media. De poes binnenhouden vergroot het broedsucces van weidevogels. Een boodschap die niet vaak genoeg voor het voetlicht gebracht kan worden. Bekijk de nieuwe campagne vanaf 26 april op poesindemand.nl.

Wat kun je doen?

Houd tijdens het broedseizoen van half april tot en met juni je kat(ten) binnen! Liefst de hele dag. Sluit schuurdeur of kattenluik, vul de voerbak geregeld aan en laat je kat steriliseren of castreren, zodat er geen nestjes (zwerf)katten geboren worden. Laat je je hond(en) uit in het buitengebied? Houd deze dan in het broedseizoen altijd aangelijnd en vermijd paden dicht langs broedgebieden.

Eigenaren zijn verantwoordelijk voor hun huisdier en voor diens daden. Eigenaren zullen moeten voorkomen dat hun huisdier vogels verstoort of schade toebrengt ongeacht het seizoen of tijdstip van de dag.

Bron: Vogelbescherming Nederland

Patstelling financiering blokkeert uitvoering Aanvalsplan Grutto

Het Aanvalsplan Grutto is klaar om van start te gaan: boeren staan te trappelen om mee te doen, er is tot 2027 bijna 70 miljoen euro beschikbaar en toch is er nog geen vliegende start gemaakt met de uitvoering van het plan. De onduidelijkheid komt doordat het Rijk en de provincies het niet eens worden over wie de kosten voor de langere termijn op zich moet nemen. Initiatiefnemers van het Aanvalsplan Grutto, waaronder Vogelbescherming, pleiten ervoor om het Nationaal Programma Landelijk Gebied en het daarbij behorende Transitiefond in te zetten om langjarige zekerheid te garanderen.

Ondanks dat inmiddels al veel boeren met het Aanvalsplan meedoen is er nog steeds geen duidelijkheid over de langetermijn financiering. Daardoor gaan boeren niet overschakelen naar intensief weidevogelbeheer. Dat is nodig om de grutto te redden. Afgelopen weekend trok ex-minister Pieter Winsemius, een van de initiatiefnemers van het Aanvalsplan Grutto, in Trouw aan de bel. Hij vindt het onbegrijpelijk dat het Rijk en de provincies geen knoop doorhakken. Iedereen weet dat de kans miniem is dat er over zes jaar geen geld meer uit Brussel komt, zegt hij. “Dat risico is vrijwel nul en voor het Rijk makkelijk te dragen.”

Langjarige zekerheid noodzakelijk

Voor boeren die mee willen doen ligt de financiering voor de eerste zes jaar vast in overeenkomsten voor agrarisch natuurbeheer. Dat geld komt uit Europa, uit een pot voor Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Maar voor een boer die zijn bedrijfsvoering voor een succesvol weidevogelbeheer moet aanpassen is zes jaar te kort; het is noodzakelijk contracten van twintig, dertig jaar aan te gaan, om boeren een bepaalde mate van zekerheid te geven. Langjarige zekerheid is een belangrijke voorwaarde wil het Aanvalsplan Grutto slagen, want boeren moeten een fatsoenlijk inkomen kunnen verdienen, ook in de toekomst.

Veel boeren hebben te kennen gegeven dat ze mee willen doen aan het Aanvalsplan Grutto en zich willen inspannen voor de grutto en andere weidevogels. Het Aanvalsplan Grutto ziet er in een notendop zo uit: 35 gebieden van 1000 hectare zijn geselecteerd waar boeren en natuurbeheerders zich maximaal inzetten voor weidevogels. Open graslandgebieden, waar een weidevogelparadijs wordt geschapen door een hoog waterpeil en veel kruiden- en bloemenrijk grasland dat laat gemaaid wordt, zodat de jongen kunnen overleven.

Aanvalsplan Grutto moet worden opgenomen in NPLG

Langdurige overeenkomsten voor agrarisch natuurbeheer en een verhoogde melkprijs bieden boeren zekerheid van een goed inkomen. En daar wringt dus de schoen: er moet dringend een duurzaam verdienmodel komen voor boeren. Vogelbescherming pleit ervoor dat het Aanvalsplan Grutto opgenomen wordt in het Nationaal Programma Landelijk Gebied en het bijbehorende Transitiefonds. Dat kan de nodige zekerheid bieden waar boeren nu naar smachten. Een toezegging van minister Van der Wal vóór 1 juli dit jaar is noodzakelijk: dan moeten de provincies hun gebiedsplannen namelijk hebben ingediend en kunnen de langjarige contracten onderdeel worden van de gebiedsplannen. Provincies en Rijk wijzen al tweeënhalf jaar naar elkaar; het is nu echt tijd voor actie om zekerheid voor boeren te regelen, voor er weer een weidevogeljaar gaat verloren. Alleen dan is er nog kans voor onze nationale vogel de grutto.

Bron: Vogelbescherming

Foto header: Joep Vermaat

Wie wil helpen met de organisatie van een tweede stekjesmarkt?

Vorig jaar organiseerden Yvonne Metaal en Mariella van Gemeren met veel succes een ‘stekjesmarkt’. De markt onder de ‘hooiberg’ bij de Hendrikshoeve in het Loetbos werd druk bezocht. Vele stekjes en zaailingen vonden hun weg naar de tuinen en erven van de inwoners van de Krimpenerwaard.

Het is een mooie manier om de bebouwde omgeving te vergroenen, voor vogels, insecten en als aanpassing aan het klimaat: stenen er uit, planten er in! Als veel bewoners dit samen doen, worden onze kernen groener, wordt het ’s zomers niet zo snel te heet, en voorkomen we dat onze riolen bij plensbuien overstromen. Het initiatief past ook heel mooi bij het thema binnen Prachtlint ‘bewoners activeren’. In Prachtlint werken overheden en maatschappelijke organisaties samen aan vergroting van de biodiversiteit in de Krimpenerwaard: Samen voor Biodiversiteit!

Kortom, de stekjesmarkt draagt bij aan een heel goed doel, de leefbaarheid van onze omgeving. Maar het is natuurlijk ook gewoon een leuke, voordelige en makkelijke manier om aan planten te komen. 😉 We willen de markt dus graag opnieuw houden. Yvonne en Mariella zijn dit jaar niet in de gelegenheid dit te doen. Wil je helpen, of heb je vragen? Stuur dan een berichtje naar jaap.graveland@nvwk.nl.

Uilenwerkgroep zoekt versterking

Ben je ook nieuwsgierig naar het verborgen leven van de uilen in de Krimpenerwaard? Wil je ook bijdragen aan het maken van nestgelegenheid voor de uilen en aan kennis over hun wel en wee? Hier is je kans!

De Uilenwerkgroep van de Natuur- en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard zoekt versterking. We hangen nestkasten op voor de steenuil en kerkuil en controleren die tijdens de broedtijd en ringen de jongen. We hebben de Krimpenerwaard verdeeld onder een aantal teams. De teams die de gebieden rond Gouderak, Ouderkerk a/d IJssel en Berkenwoude bezoeken hebben versterking nodig. Kennis van uilen is niet noodzakelijk.

Meld je aan! Het is leuk en dankbaar werk. Uilen zijn fascinerende vogels. Als je vragen hebt, of interesse om mee te doen, stuur dan een mail naar uilenwerkgroep@nvwk.nl. We bellen je dan terug.

In de link vind je een filmpje hoe het ringen door ons plaatsvindt: https://youtu.be/z95LSV7B8NY​.

Foto header: jonge kerkuil door Maria Kuijf

Broedseizoen van start: zorgen over vogelgriep zijn groot

Bij de start van het broedseizoen zijn de zorgen over vogelgriep groot. Vorig jaar zorgde de ziekte voor een massale sterfte onder grote sterns; de eerste maanden van dit jaar vallen er al veel slachtoffers onder kokmeeuwen. Nu andere vogelsoorten naar hun broedgebieden terugkeren is de grote vraag hoeveel soorten het slachtoffer gaan worden van de vogelgriep.

De vogelgriep is nog steeds volop aanwezig. Dit jaar valt vooral de sterfte onder de kokmeeuwen op, in veel delen van ons land. Ook andere landen (Duitsland, Frankrijk, België en Italië) melden een grote sterfte onder zeevogels en dan met name de kokmeeuwen. Kokmeeuwen komen tijdens het broedseizoen in gemengde kolonies in contact met andere soorten en zitten dan vaak dicht op elkaar. De H5N1-variant van de vogelgriep die de afgelopen jaren rondwaart lijkt gemakkelijk op nieuwe soorten over te gaan. De vraag is dan ook of en zo ja op welke soort de vogelgriep nu overspringt.

Hoeveel grote sterns zijn er nog?

Vorig jaar hield de vogelgriep vooral huis onder grote sterns. Omdat grote sterns broeden in een beperkt aantal kolonies in ons land, kon de vogelgriep makkelijk toeslaan. Complete kolonies werden weggevaagd, duizenden grote sterns stierven. Tim van Oijen van Vogelbescherming: “De komende weken gaan we zien hoeveel grote sterns er dit jaar terugkeren naar hun broedkolonies. De grote stern staat op de Rode Lijst, wat inhoudt dat de soort kwetsbaar is. Omdat grote sterns gemiddeld maar één keer in de twee jaar een jong grootbrengen, duurt het jaren voordat de populatie zich kan herstellen. Dat maakt het extra zorgelijk.”

Lichtpuntjes

Kleine lichtpuntjes zijn er ook. Nadat vogelgriep was vastgesteld in het Landje van Geijssel, waar enorme aantallen trekvogels bijeenkomen op weg naar hun broedgebieden, bleef een gevreesde uitbraak onder grutto’s vooralsnog gelukkig uit. Het goed monitoren en direct ruimen van de kadavers hebben hier mogelijk geholpen de schade te beperken. Ook is er afgelopen herfst en winter gelukkig geen uitbraak vastgesteld onder steltlopers in de Waddenzee, en de ziekte lijkt onder diverse andere soorten die eerder slachtoffer waren, zoals smient, uitgeraasd te zijn.

Plan van aanpak

Vogelbescherming roept de overheid op om de situatie goed te monitoren. Met een landelijk early warning systeem gevolgd door een expert-analyse van de situatie, kan er doeltreffend worden ingegrepen bij een uitbraak. Daarnaast levert goede monitoring, met zorgvuldige registratie van slachtoffers, inzicht in welke mate welke vogels getroffen worden door het virus. Ook vindt Vogelbescherming dat er een plan van aanpak moet komen om de getroffen populaties te helpen herstellen en dat er meer gedaan moet worden aan publiekscommunicatie. De eerste stappen daarin zijn gezet. Woensdag 29 maart zijn er in de Tweede Kamer moties aangenomen die er voor zorgen dat er structureel geld wordt vrijgemaakt om vrijwilligers te beschermen tegen vogelgriep en te zorgen voor voorlichting over vogelgriep richting burgers.

Wereldwijd

Desondanks blijven de zorgen over vogelgriep groot. Er is sprake van een wereldwijde uitbraak onder wilde vogels die ook zoogdieren treft. Ook in Zuid-Amerika, dat tot een half jaar geleden nog vrij was van het H5N1-virus. In dat continent stierven de afgelopen maanden tienduizenden zeevogels en duizenden zeeleeuwen. Het virus kan ook mensen infecteren. Eind maart werd H5N1 vastgesteld bij een man in Chili. Vanuit Zuid-Amerika kan het virus worden overgebracht naar Antarctica, waar veel zeevogels leven. Voorlopig is het einde niet in zicht. Vogelbescherming werkt daarom met koepelorganisatie BirdLife aan wereldwijde aandacht voor de impact van vogelgriep op wilde vogels.

Meer lezen

8 vragen en antwoorden over vogelgriep.

Bron: Vogelbescherming Nederland

Foto header: Max Ossevoort

Ecologisch maaien van bermen in de Krimpenerwaard

31-03-2023, 17:13

De gemeente onderhoudt de bermen in de woonkernen. Dat zijn de stroken gras die langs de wegen en watergangen liggen. Deze bermen spelen een rol in het leefgebied van planten en insecten. Omdat het minder goed gaat met de insecten in Nederland, onderhouden we de bermen ecologisch waar mogelijk. Hierdoor vinden de insecten meer voedsel en beschutting. Op de maaikaart staat op welke manier we de bermen in de gemeente onderhouden.

Meenemen maaiafval

Voorheen bleef het maaiafval na het maaien liggen. Hierdoor is de grond erg voedselrijk geworden (meer voedingsstoffen). Bij ecologisch maaien wordt het maaiafval meegenomen. De grond wordt hierdoor voedselarmer (minder voedingsstoffen) gemaakt. Een voedselarme grond zorgt voor meer biodiversiteit. Dat betekent dat er meer verschillende planten of dieren in een bepaald gebied leven. Wanneer de grond voedselarmer wordt, krijgen bloeiende planten en kruiden namelijk meer kans om te gaan groeien. Het voedselarmer maken van de grond is een proces dat 5 tot 10 jaar duurt.

Minder vaak maaien

Ook zorgt het minder vaak maaien van bermen voor meer biodiversiteit. Voorlopig betekent het minder maaien dat de bermbegroeiing, zoals het gras, soms hoger komt te staan. In de eerste jaren zien de bermstukken er wat wilder uit, maar daarna komen er meer bloeiende planten en kruiden.

Bermen aan provinciale wegen

De provincie Zuid-Holland maait de bermen langs de provinciale wegen. Bij dijken en in de buitengebieden verzorgt het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard dit. Zij doen dit waar mogelijk ook op een ecologische manier (in fases maaien en afvoeren van maaisel).

Veilige bermen

Kruispunten en andere plekken waar goed zicht moet zijn, krijgen extra aandacht. Ziet u toch een verkeersonveilige situatie door hoog gras in de berm? Laat het ons dan weten via telefoonnummer 14 0182 of doe een online melding.

Bron: nieuwsbrief gemeente Krimpenerwaard, 31-03-2023

Algemene ledenvergadering

Op woensdag 26 maart jl vond de algemene ledenvergadering plaats. De Zwaan in Berkenwoude  was goed gevuld met circa 40 leden. André Bloot was aanwezig om tweedehands boeken te verkopen en er stonden tientallen nestkastjes klaar voor de leden.

Jaap Graveland, de voorzitter, opende de ledenvergadering. Hij benadrukte het belang van samenwerking tussen alle belanghebbenden in de Krimpenerwaard. De NVWK werkt samen met diverse beherende instanties, met overkoepelende organisaties zoals Sovon en niet in de laatste plaats met de boeren! Zonder boeren geen veenweidegebied, laten we daar duidelijk over zijn.

De NVWK heeft nu meer dan 900 leden. Jaap stelde als doel om in 2025 het duizendste lid te verwelkomen. Daarbij willen we een voorbeeld nemen aan André Bloot van de JNW en vooral de jeugd opzoeken om warm te maken voor de natuur.

De jaarverslagen van secretaris en penningmeester werden goedgekeurd alsmede de begroting voor 2023.

We namen afscheid van de penningmeester, Marco Steenwinkel. Hij legt zijn bestuursfunctie neer, omdat hij naar het oosten van het land vertrekt. Zijn partner vogelcoördinator Vincent van Dijk, gaat met hem mee. De functie vogelcoördinator is daarom bij deze vacant gekomen. Michiel Fokkema neemt het penningmeesterschap over.

Joke Colijn stopt met haar bestuursfunctie PR en communicatie. Joke blijft wel actief bij verschillende projecten en het samenstellen van de Waardvogel. We zijn nog op zoek voor vervanging van de bestuursfunctie PR.

Niet alleen van bestuursleden werd afscheid genomen. Ook van Huug Luigies namen we afscheid als verkenner voor eigen huisvesting van de NVWK.

Nadat de vergadering gesloten werd, was er na de pauze een interessante presentatie van de oprichter van de Stichting Otterstation Nederland, Addy de Jongh over de herintroductie van de otter. 

Foto header: Vlnr Marije Willems, Frans van der Storm, Benjamin Hallie, Jaap Graveland, Joke Colijn en Marco Steenwinkel